Kompozytorzy / Thomas Tellefsen / Katalog miejsc
Tellefsen – wydawca
Tellefsen jako wydawca muzyki historycznej
Zainteresowanie muzyką dawną sprawiło, że Tellefsen zajął się wydawaniem nut utworów z minionych stuleci. W latach 1855–1861 odpowiadał za redakcję i wydanie aż pięciu różnych zbiorów muzyki XVIII-wiecznej. Cztery z pięciu z nich zawierały dzieła kompozytorów niemieckich i skandynawskich. Utwory pochodziły głównie z kolekcji jego nauczyciela Olego Andreasa Lindemana w Trondheim. Na swój sposób Tellefsen kontynuował więc tę specyficzną tradycję posługiwania się muzyką dawną, która istniała w jego rodzinnym mieście w początkach XIX w.
Publikacje te należy uznać za specjalne, ponieważ prezentowały utwory wielu kompozytorów, które wcześniej nigdy bądź w bardzo niewielkim stopniu były dostępne francuskiej publiczności. W czterech drukach zawarto utwory z tradycji niemieckiej i skandynawskiej, które reprezentowały takich kompozytorów jak C.P.E. Bach, J.P. Kirnberger, J.A.P. Schulz i O.A. Lindeman. Wszystkie kompozycje w tych czterech zeszytach są na instrument klawiszowy solo i ukazują reprezentatywny wybór różnych zasad kompozycji w okresie baroku, zarówno swobodniejszych, typu fantazji oraz preludiów, jak i bardziej sztywnych, jak menuet, sonata i fuga. Wspólną cechą kompozytorów, których dzieła Tellefsen opublikował w wydawnictwie Richaulta, jest to, że wszystkich ich można wiązać z tradycją bezpośrednio odnoszącą się do Jana Sebastiana Bacha.
W tym samym czasie, gdy Tellefsen wydawał swoje zbiory XVIII-wiecznej muzyki na instrumenty klawiszowe, wyszły drukiem inne utwory utrzymane w tej samej tradycji: dzieła klawiszowe Bacha ukazały się w komplecie w latach 40., opublikowano też kompozycje pomniejszych kompozytorów związanych bezpośrednio z Bachem. Edycje Tellefsena można w tym kontekście traktować jako chęć ukazania znaczenia Bacha dla następnych pokoleń muzyków, w tym przypadku ograniczoną do środowiska niemiecko-skandynawskiego po roku 1750. Opublikowanie całego zeszytu poświęconego utworom tylko C.P.E. Bacha sygnalizuje, że Tellefsen przypisywał temu kompozytorowi szczególnie duże znaczenie.
Udział Tellefsena w wydaniu wyboru utworów Jeana-Philippe’a Rameau można podobnie uznać za wczesny przyczynek do przywrócenia dzieł tego kompozytora szerszej publiczności. Wybór kompozycji Rameau wyszedł w 1857 r. pod tytułem Pièces de clavecine en concert avec un violon et un violoncelle, publiées en 1712. Premier livraison, grand format. Tellefsen opublikował te utwory we współpracy z główną osobistością w ruchu na rzecz muzyki historycznej w Paryżu, François Delsarte’em (1811–1871). Był to zapewne efekt ich wspólnego zaangażowania w koncerty historyczne, organizowane w tym samym okresie.
Tellefsen – wydawca Chopina
Po pogrzebie Chopina jego siostra Ludwika przekazała rękopisy zebranych kompozycji Tellefsenowi, który następnie w roku 1860 opublikował w wydawnictwie S. Richaulta w Paryżu 12-tomową Collection des oeuvres pour le piano par Frédéric Chopin en douze livraisons. Georges Mathias (Harand, Lemoine aîné, Paris, około 1859) i Karol Mikuli (Kistner, Lipsk, 1879) to dwaj inni uczniowie Chopina, którzy podjęli się edycji po wygaśnięciu praw autorskich. Wydanie Tellefsena zostało skrytykowane przez Mikulego jako pełne błędów i braków. Bardziej obiektywne spojrzenie na pracę redaktorską norweskiego kompozytora wykazuje, że powtarza on wiele błędów z pierwszych edycji utworów Chopina. Spośród owych wczesnych wydań przyjmuje się dziś to przygotowane przez Mikulego za najbardziej satysfakcjonujące. Zyskało ono dużą popularność i wielokrotnie było wznawiane.
Chopina szkoła gry na fortepian
Zaufanie Chopina do ucznia objawiało się na różne sposoby. Przed śmiercią wyraził życzenie, by Tellefsen dokończył pisanie planowanej przez polskiego twórcę szkoły na fortepian, która miała również zawierać analizę stylu gry. Tellefsen zaczął tę pracę już w 1850 r., lecz niestety ostatecznie nie zdołał zrealizować projektu. Rękopis początkowych fragmentów szkoły gry jest przechowywany w Muzeum Muzycznym Ringve w Trondheim.
W różnych listach po śmierci Chopina Tellefsen opowiada o swoich planach:
„Nie umiem wyrazić, jak niezmiernie dotknęła mnie śmierć Chopina; (…). Przed swoją śmiercią powiedział do siostry, że to ja mam uczyć jej córkę; co, jak możesz sobie wyobrazić, było dla mnie wielką sprawą. Chciał też, żebym skończył jego szkołę na pianoforte, teraz zaś pilnie nad tym wszystkim pracuję”. (Honfleur, 28 grudnia 1849).
W liście do ojca, pisanym na zamku Eagleton w Szkocji 17 sierpnia 1850 r., kontynuuje:
„Tej zimy po prostu spróbuję naprawdę pokazać się w Paryżu, tak poprzez publikację moich sześciu kompozycji, jak dzięki mojej książeczce, rozprawce o technice gry fortepianowej łącznie z analizą metody gry Chopina. Wystąpię więc w trzech postaciach, jako kompozytor, pisarz oraz koncertujący pianista; wielu obrałoby na drogę życia tylko jedno z tego wszystkiego; ja mam nadzieję z Bożą pomocą pójść moją we wszystkich trzech. Mam nadzieję w prezencie na Boże Narodzenie wysłać Ci choć część z tego”.
-
Fragment szkoły fortepianowej Tellefsena, Ringve Music Museum.
-
Przedmowa Tellefsena do wydania „Collection des oeuvres pour le piano par Frédéric Chopin en douze livraisons” (1860). Cyfrowa Biblioteka Narodowa POLONA.
-
Strona tytułowa wydania pierwszego tomu „Collection des oeuvres pour le piano par Frédéric Chopin en douze livraisons” (1860). Cyfrowa Biblioteka Narodowa POLONA..
-
Strona tytułowa wydania „Sześciu utworów fortepianowych C.Ph.E. Bacha”, Ringve Musikkmuseum.
-
Strona tytułowa wydania utworów fortpianowych J.P. Kirnbergera, J.A.P. Schultza i C.Ph.E. Bacha, Ringve Musikkmuseum.