Teatr Norweski I

Teatr Norweski powstał dzięki wysiłkom pisarzy i społeczników Huldy i Arnego Garborgów w 1912 roku. Był to rezultat walki badacza języków Ivara Aasena, by spopularyzować język nowonorweski (nynorsk), który stworzył na bazie norweskich dialektów i staronordyckiego jako alternatywę do języka używanego przez urzędników i wyższe warstwy społeczne „w stolicy”, a który z kolei był właściwie duńskim z niewielkimi norweskimi naleciałościami.

Formą własności teatru jest do dzisiaj spółka akcyjna i jest to jedyna instytucja tej rangi w Norwegii, która nie jest państwowa lub samorządowa. W statucie teatru zapisano obowiązek wystawiania sztuk po nowonorwesku i w dialektach. Początkowo był to teatr objazdowy, dopiero jesienią 1913 roku rozpoczął przedstawienia w Oslo. Scena, na której propagowano „chłopski język”, budziła silny sprzeciw środowisk związanych z koncepcją ewolucyjnego odchodzenia od duńskiego. Pierwsze spektakle Teatru Norweskiego biły europejskie rekordy długości wygwizdywania, a często kończyły się interwencją policji i aresztowaniami! Nie tylko językowo, lecz także pod względem repertuaru teatr programowo prowokował, wystawiając kontrowersyjne tytuły bądź klasyków w „tłumaczeniu” na nowonorweski (np. Peer Gynt Ibsena).

W Oslo teatr mieścił się początkowo w Domu Chłopów (Bøndenes Hus), nowo wybudowanej (1913) siedzibie swojego największego akcjonariusza, Związku Młodzieży Chłopskiej (Bondeungdomslag) w Oslo na Rosenkrantz’ gate 8. Po wojnie przeniósł się na Stortingsgata 16. To adres wręcz naszpikowany historią. Zanim powstała tu pełna przepychu kamienica w stylu skandynawskiego neorenesansu (1918), na tym gruncie rezydowała restauracja „Cordial” z obsługą stolików także w obszernym ogrodzie. W 1891 roku Edvard Grieg świętował tutaj 25-lecie swojego debiutu pianistycznego w Christianii, przyjmując z okna na piętrze hołdy od publiczności. Nowy budynek według projektu Henry’ego Colla postawiono dla „Opera Comique”. W 1921 roku przejęła go scena operetkowo-rewiowa „Casino Teater”. Od roku 1928 do wejścia Niemców do Norwegii w 1940 roku w sali odbywały się seanse filmowe. W 1941 roku pomieszczenia przebudowano (m.in. z osobną lożą dla komisarza Rzeszy Josefa Terbovena) i urządzono tu bojkotowany przez publiczność „Deutsches Theater”. Po wojnie do 1985 roku pomieszczenia teatralne wynajmował Teatr Norweski.

17 października 1966 teatr wystawił premierowe przedstawienie Otella Szekspira w nowonorweskim tłumaczeniu Ragnvalda Skredego z muzyką Arnego Nordheima. Rolę tytułową grał amerykański aktor Earle Hyman. Dzisiaj na scenie na Stortingsgata musicale wystawia „Christiania Theater”.