Kompozytorzy / Arne Nordheim / Katalog miejsc
Izraelskie Radio
Muzykolog i dziennikarz radiowy Yisrael Daliot, który w 1969 roku przebywał na stypendium naukowym w Norwegii, poznał Arnego Nordheima w związku z ustalaniem programu planowanego koncertu jego muzyki w Jerozolimie i od tego czasu był głównym jej propagatorem w Izraelu.
30 stycznia 1990 roku radio transmitowało koncert utworów Nordheima w wykonaniu Jerozolimskiej Orkiestry Symfonicznej Radia Izraelskiego zorganizowany przy współpracy ambasady norweskiej w Tel Avivie. Przed koncertem Nordheim udzielił wywiadu Yisraelowi Daliotowi i omówił prezentowane utwory. Orkiestra zagrała zrewidowaną wersję Epitaffio z taśmą oraz akompaniowała Aagemu Kvalbeinowi, który wykonał koncert wiolonczelowy Tenebrae.
Z okazji sześćdziesiątych urodzin Arnego Nordheima Yisrael Daliot transmitował l czerwca 1991 w radiu izraelskim koncert z Festiwalu w Bergen, na którym Nordheim wystąpił w roli kompozytora festiwalowego. Obok dwugodzinnego wywiadu nadano Aurorę na cztery głosy solowe, krotale i taśmę. W 2001 roku w wydawnictwie Aschehoug ukazała się książka „Dźwięczące słowa – rozmowy z Arnem Nordheimem” pióra Daliota.
Yisrael Daliot doprowadził też w 1993 roku do wykonania Nedstigningen Nordheima po hebrajsku we współpracy z NRK. Wiersz Steina Mehrena przetłumaczyła Naomi Varda Daliot. Wykorzystano oryginalne nagranie orkiestry NRK solistów chóru dziecięcego, chórów mieszanych i elektrofonii, natomiast tekst po hebrajsku recytował jeden z najlepszych spikerów radia izraelskiego. Nordheim osobiście redagował nagrania. Ta wersja Nedstigningen odniosła wielki sukces i w izraelskim radiu była nadawana siedmiokrotnie, nie licząc obecności w programach typu koncert życzeń. Niewiele utworów współczesnych cieszyło się taką popularnością w Izraelu jak właśnie Nedstigningen. W związku z wykonaniem Nordheim określił swój stosunek do języka hebrajskiego, opowiedział o młodzieńczej fascynacji Gustavem Mahlerem i o podziwie dla „Doktora Faustusa” Tomasza Manna, Wspomniał, że Wirklicher Wald na sopran, wiolonczelę, chór i orkiestrę powstał z inspiracji melodramatem Arnolda Schönberga, Ocalały z Warszawy op. 46 na głos mówiony, chór męski i orkiestrę (1947), w którym kompozytor posługuje się trzema językami: angielskim, niemieckim i hebrajskim. Nordheim znał izraelskiego kompozytora Paula Ben-Haima i interesował się jego muzycznym wykorzystaniem hebrajskiego akcentu melodycznego.
Dla uczczenia pięćdziesiątej rocznicy zakończenia wojny w 1945 roku Helmut Rilling z Międzynarodowej Akademii Bachowskiej w Stuttgarcie zamówił „Requiem pojednania” u czternastu kompozytorów z krajów, które walczyły ze sobą podczas II wojny światowej. Mieli oni skomponować wspólnie utwór upamiętniający ofiary. Kiedy Nordheima poproszono o napisanie jednej z części, kompozytor, który sam przeżył wojnę i wciąż miał żywe wspomnienia z wizyty w Izraelu, chciał skomponować muzykę do żydowskiej modlitwy za zmarłych „Kadisz”. Znalazł szwedzki przekład i przez Yisraela Daliota uzyskał nagrania dawnych melodii z radia izraelskiego. Okazało się jednak, że kompozytorzy mają do dyspozycji jedynie części mszy łacińskiej, katolickiego requiem (za zmarłych). Nordheim skomponował więc muzykę do części Sekwencji – „Confutatis” (Gdy już pójdą potępieni) na sopran i chór. Zdaniem Daliota w melizmatach recytacji pobrzmiewa echo hebrajskiego śpiewu, co przydaje mszy jako całości symbolicznego wymiaru.
W roku 1995 na koncercie radiowym Iris Assayas, koncertmistrzyni wiolonczel Jerozolimskiej Orkiestry Symfonicznej, wykonała solowe Clamavi Nordheima.
Podczas drugiej wizyty w Izraelu w 1996 roku Nordheim wziął udział w programie radiowym „Magazyn Muzyczny”.Pociągnęło to za sobą wykonanie kilku dalszych jego utworów: Powrót Żmirłacza na puzonie z towarzyszeniem elektrofonii zagrała w Centrum Muzycznym Eden i Tamira Emma Juliette Boyd, a na późniejszych koncertach w Tel Awiwie i Jerozolimie pojawiły się Listen na fortepian, zagrane przez Einara Steena-Nøkleberga i Aftonland w wersji na baryton i zespół kameralny wykonany przez Paula Robinsona, tenor i Israel Contemporary Players pod dyrekcją Nicholasa Carthy'ego.
-
Gmach głównej siedziby rozgłośni radiowej w Jerozolimie. Fot. Yoninah (creative commons)