NRK, radio i telewizja

NRK, czyli Radiofonia Norweska, rozpoczęła regularne nadawanie audycji w 1925 roku (jako koncesjonowana spółka Kringkastingsselskapet AS), a od roku 1933 jako instytucja państwowa o publicznej misji edukacyjnej na wzór BBC. 2 kwietnia 1955 roku Arne Nordheim pojawił się w Dużym Studiu NRK na Marienlyst, by posłuchać pierwszego w Norwegii koncertu muzyki elektroakustycznej, na którym prezentowano utwory Pierre’a Schaeffera i Pierre’a Henry’ego. Ten ostatni był nawet obecny na sali. Koncert wzbudził dyskusję w środowisku artystycznym. Tak Nordheim, jak większość przysłuchujących się muzyków początkowo nie akceptowała takich kompozycji dźwiękowych.

W grudniu 1956 roku zaprezentowano w radiu kwartet smyczkowy Nordheima i z tej okazji udzielił on wywiadu. Tak rozpoczęła się długoletnia współpraca kompozytora z tym medium. Od 1957 roku miał okazję prowadzić programy edukacyjne o muzyce. Od 1960 roku zatrudniono go przy oprawie muzycznej słuchowisk. Do roku 1989 napisał oprawę muzyczną do 34 różnych słuchowisk, które często powtarzano. W tym samym okresie ułożył też muzykę do około 20 sztuk i programów telewizyjnych. Oprócz tego w radiu i telewizji transmitowano wiele koncertów, przedstawień baletowych i teatralnych z festiwali muzycznych norweskich i zagranicznych, gdzie prezentowano także jego utwory. W miarę jak rosła sława Nordheima, powstawały osobne programy poświęcone kompozytorowi i jego twórczości, zarówno w radiu, jak i w telewizji.

W 1961 roku w NRK zbudowano małe studio dźwiękowe z kilkoma generatorami tonów, generatorem szumu białego, filtrem i kilkoma magnetofonami. Z tym wyposażeniem Nordheim tworzył swoje pierwsze utwory elektroakustyczne i podkłady dźwiękowe do słuchowisk, muzyki scenicznej i filmów.

Oficjalne otwarcie stacji telewizyjnej NRK nastąpiło 20 sierpnia 1960 roku. Od 1962 roku Arne Nordheim zaczął tworzyć muzykę dla teatru telewizji. Wkrótce też powstała myśl, by komponować własne dzieła dla tego medium. Ich przykładem jest Favola na dwóch śpiewaków, dziesięciu tancerzy, orkiestrę i taśmę, którą norweska telewizja pokazała w 1965 roku. Favola była pierwszym norweskim telewizyjnym dramatem muzycznym i została uhonorowana przez Związek Kompozytorów Norweskich tytułem Dzieła Roku. Rok później Nordheim stworzył muzykę do kompozycji plastyczno-dźwiękowej Evolution wielostronnego artysty Rolfa Aamota. Po raz pierwszy wtedy użyto telewizji jako samodzielnego środka wyrazu w sztukach plastycznych.

Arne Nordheim skomponował wiele utworów, wykorzystujących możliwości radia i telewizji. Forbindelser (Połączenia,1975) to muzyka na radio, telewizję i pięć miast, skomponowana na jubileusz pięćdziesięciolecia NRK. Utwór został wykonany przez 300 osób pogrupowanych w pięciu miastach Norwegii. Sygnały transmitowano do rozgłośni centralnej NRK, tam były miksowane przez kompozytora i wysyłane z powrotem. Był to pierwszy i największy projekt multimedialny w Norwegii. Trzeba też wspomnieć o Nedstigningen (Schodzenie,1980), kompozycji radiofonicznej na chór i orkiestrę z elektrycznym manipulowaniem nagraniem na taśmie. Za ten utwór we wrześniu 1980 roku w Trydencie nagrodzono Nordheima Prix Italia, jedną z najstarszych i najbardziej prestiżowych nagród radiowych na świecie.

Muzyka do Favoli i Nedstigningen została wykonana przez Norweską Orkiestrę Radiową, założoną w 1946 roku jako orkiestra rozrywkowa. Z czasem stała się ona najbardziej chyba wszechstronną orkiestrą symfoniczną w kraju i dokonała wielu prawykonań współczesnej muzyki norweskiej.