Kompozytorzy / Arne Nordheim / Katalog miejsc

Centrum Sztuki im. Henie i Onstada w Baerum

Centrum Sztuki Henie i Onstada (HOK) w Bærum pod Oslo zostało otwarte w 1968 roku. Powstało dzięki darowiźnie światowej sławy norweskiej łyżwiarki Sonii Henie i jej męża, armatora Nielsa Onstada. Oboje byli kolekcjonerami sztuki, jednak chcieli, żeby centrum stało się czymś więcej niż galerią. Miało funkcjonować jako obszar tworzenia sztuki współczesnej.

Na zbiory składa się ponad 4000 obrazów, w tym artystów tak znanych, jak Pierre Soulages, Picasso i Joan Gris. W parku rzeźb wokół budynku znajdują się dzieła twórców norweskich i zagranicznych jak Arnold Haukeland czy Henry Moore.

W 1972 roku zatrudniono w Centrum z polecenia Arnego Nordheima kompozytora i realizatora dźwięku Harolda (Hala) Clarka. Jako producent i odpowiedzialny za dźwięk w centrum Clark założył w 1974 roku Norweskie Studio Muzyki Elektronicznej (NSEM). W następnych latach Nordheim wielokrotnie korzystał z możliwości studia, m.in. przy pracy nad „Forbindelser, muzyką na pięć miast, radio i telewizję”. W 1979 roku, kiedy studio zostało przeniesione do wyższej Szkoły Muzycznej, Clark zbudował w centrum mniejszą jednostkę.

Zainteresowania Nordheima wykraczały daleko poza obszary czysto muzyczne. Stąd Centrum Sztuki Henie i Onstada było ważnym miejscem jego współpracy z innymi artystami i dziedzinami sztuki.

Wiele z muzyki zamówionej przez Centrum i tam wykonanej zostało w późniejszych latach wydane na płytach kompaktowych lub udostępnione na elektronicznych platformach dystrybucyjnych.

Dobrym przykładem takiego intermedialnego projektu łączącego gałęzie sztuki jest Solitaire na dźwięki elektroakustyczne i wzornictwo świetlne Terje Moego. W tym dziele Nordheim chciał połączyć muzykę z tekstem i światłem. Odtwarzana kwadrofonicznie muzyka opiera się na wierszu „Klejnoty” (Les bijoux) Charles’a Baudelaire’a:

„(Gdy w wielkim świecie, w tańcu, zewsząd się wyłania)
Ostry, drwiący szmer kruszców i drogich kamieni,
Wpadam w zachwyt; uwielbiam aż do zwariowania
Każdy przedmiot, co dźwięcząc zarazem się mieni”.
(tłum. M. Jastruna)

 „Ce monde rayonnant de métal et de pierre
Me ravit en axtase, et j´aime avec fureur
Les choses où le son se mèle à la lumière”.

Dzieło zostało zamówione na otwarcie centrum Sztuki Henie i Onstada, 23 sierpnia 1968 roku. Oświetlone okruchy luster zostały zawieszone na suficie Centrum na szeregu silniczków elektrycznych. Silniczki startowały i zatrzymywały się na system sygnałów. W ten sposób „mienienie się” i metal z tekstu przechodziły do oświetlenia. Nordheim nagrał głos kobiecy, czytający tekst, i przetworzył go tak, że słychać było jedynie fragmenty słów.

Z innych dzieł napisanych dla Centrum przez Nordheima należy wymienić H20, elektroakustyczną muzykę do rzeźby Henry’ego Moore’a, Standing Figure Knife Edge (1976), i Zwitschern mit Donner (Ćwierkanie z grzmotem), kompozycję elektroakustyczną do obrazu Paula Klee Die Zwitchermaschine (Maszyna Ćwierkająca, 1985). Partita für Paul na skrzypce i opóźniacz elektroakustyczny (1985) została skomponowana z okazji indywidualnej wystawy obrazów Paula Klee odnoszących się do muzyki.

Na Høvikodden odbyły się prawykonania m.in. takich utworów, jak:

1970: Tillitspolka (Polka zaufania) na wokalistę, kwartet jazzowy i elektroakustykę,

A Forum of the arts – The Sonja Henie and Niels Onstad Foundations in Norway, film o centrum z muzyką elektroakustyczną Nordheima,

Telefonbar, instalacja przestrzenna z 20 aparatów telefonicznych i dźwięków elektroakustycznych, powstała na wystawę „Nasz świat rzeczy”,

1971: Ohm na lurę i taśmę,

1976: Elektroakustyczna muzyka do odsłonięcia rzeźby Henry’ego Moore’a, Standing Figure Knife Edge.

www.hok.no

Miejsce Kategoria
Akademia Muzyczna im. Karola Szymanowskiego Edukacja
Aula Uniwersytecka Inne
Biblioteka Narodowa Edukacja
Brekstad w gminie Ørland Inne
British Broadcasting Corporation Radio / Telewizja
Centrum Kennedy'ego Występy
Centrum Kultury Storedal Inne
Centrum Sztuki im. Henie i Onstada w Baerum Edukacja
Concertgebouw Występy
Dawna Loża (Gamle Logen) Występy
Dom Artystów Inne
Dom Misyjny Calmeyergaten Występy
Festiwal w Bayreuth Występy
Festiwal w Bergen Występy
Filharmonia Warmińsko-Mazurska im. Feliksa Nowowiejskiego Występy
Filharmonia w Oslo Występy
Grieghallen Występy
„Grota” Mieszkania
Håkonshallen Występy
Hergisheim
Mieszkania
Izraelskie Radio Radio / Telewizja
Izraelski Instytut Muzyczny Inne
Jerozolimska Akademia Muzyki i Tańca im. Samuela Rubina Inne
Jerozolimska Orkiestra Symfoniczna IBA Występy
Katedra Nidaros Kościoły / Miejsca kultu
Kawiarnia Teatralna Kawiarnie
Konserwatorium Muzyczne w Oslo Edukacja
Konsulat Generalny w Nowym Jorku Inne
Kościół katedralny w Oslo Kościoły / Miejsca kultu
Kościół w Larviku Kościoły / Miejsca kultu
Królewska Akademia Muzyczna Edukacja
Lillehammer – Igrzyska Olimpijskie Inne
Międzynarodowa Akademia Bachowska Występy
Niderlandzki Teatr Tańca
Norweska Rada Kultury Inne
Norweska Wyższa Szkoła Muzyczna (NMH) Edukacja
NOTAM Edukacja
NRK, radio i telewizja Radio / Telewizja
Obserwatorium Inne
Oczyszczalnia ścieków Bekkelaget Inne
Olavsgate 3, Larvik Inne
Opera Norweska Inne
Opera Norweska w Teatrze Ludowym Występy
Orkiestra Filharmoniczna w Los Angeles Występy
Orkiestra Symfoniczna Radia Południowo–Zachodnich Niemiec (SWR) Występy
Orkiestra Wirtemberskiej Opery Państwowej Występy
Øvre Jegersborggate 13, Larvik Inne
Pałac Koncertowy Występy
Quality Hotel Grand Farris Hotele / Zajazdy
Radio Szwedzkie Radio / Telewizja
Radiowa Orkiestra Symfoniczna w Kopenhadze
Ratusz Miejski w Gdańsku Inne
„Rendezvous” na smyczki
Występy
Sala Kongresowa w Osace
Santori Horu (Suntory Hall) Występy
Ściana Płaczu Kościoły / Miejsca kultu
Stołeczny Ratusz Inne
Stowarzyszenie „Nowa Muzyka”
Studio Eksperymentalne Polskiego Radia
Radio / Telewizja
Szkoła powszechna
Edukacja, Inne
Teatr Loża Miejsca wykonań
Teatr Narodowy Miejsca wykonań
Teatr Norweski I Inne
Teatr Norweski II Inne
Teatro La Fenice Miejsca wykonań
Teatr Scena Narodowa Występy
Towarzystwo im. Witolda Lutosławskiego Inne
Trydent Inne
„Uciecha” Inne
Uniwersytet Techniczno-Przyrodniczy NTNU Edukacja
Warszawska Jesień Miejsca wykonań
Wydawnictwo Wilhelma Hansena Wydawcy / Księgarnie
Związek Kompozytorów Norweskich Inne