Centrum Kultury Storedal

Centrum Kultury Storedal to park i obszar odbioru kultury położony w Skjebergu pod Sarpsborgiem. Stworzyli je artyści, naukowcy przyrodnicy i architekci krajobrazu, aby odwiedzający mogli przeżywać przyrodę i sztukę w jednym miejscu. Przeznaczone jest dla wszystkich, lecz przede wszystkim dostosowane do możliwości niewidomych i niedowidzących.

Powstanie Centrum sfinansował wirtuoz akordeonu Erling Stordahl, a zostało otwarte w 1970 roku. Stordahl zaniewidział w wieku trzynastu lat i przez resztę życia wykazywał, że ślepota nie musi być w niczym przeszkodą. W początkach lat sześćdziesiątych XX wieku oddał się zagadnieniu zaangażowania niewidomych w sport.

Kiedy Stordahl przejął po ojcu dziedziczne gospodarstwo w Storedal, postanowił zbudować tam Centrum Kultury dla upamiętnienia króla Magnusa Ślepego, który, jak twierdzi w sagach Snorre, urodził się właśnie w Storedal w 1117 roku. Stordahl zaangażował naukowców i artystów do stworzenia obszaru, w którym znajduje się ogród zmysłów z 200 różnymi roślinami, park rysunków naskalnych i zintegrowany z krajobrazem amfiteatr. Dominującym punktem jest jednak rzeźba dźwiękowa wysokości 19,5 metrów Ode til Lyset (Oda do światła) stworzona przez Arnolda Haukelanda i Arnego Nordheima.

W 1965 roku Stordahl skontaktował się z rzeźbiarzem Arnoldem Haukelandem, żeby zamówić pomnik Magnusa Ślepego. W rezultacie powstała rzeźba, na którą składają się dwa wysokie, czarne, symetryczne wsporniki przypominające ramiona wzniesione w geście rozpaczy ku niebu. Spomiędzy nich wystrzela srebrny oszczep niby światło zwyciężające bezsilność. Aby tę rzeźbę mogli także odbierać niewidomi, Stordahl skontaktował się z Arne Nordheimem i poprosił o stworzenie jej obrazu dźwiękowego. Pomysł polegał na tym, żeby niewidomi poprzez dźwięki odbierali kształty i formę rzeźby. Przez następne cztery lata Nordheim pracował z inżynierami z Laboratorium Akustycznego przy Politechnice w Trondheim, żeby zrealizować ideę Haukelanda. Kompozytor odbył też wiele podróży studyjnych po europejskich studiach elektroakustycznych, by przedyskutować i wypracować program dźwiękowy.

Rzeźbę wyposażono w fotokomórki rejestrujące zmienne warunki świetlne. Informacja o warunkach świetlnych i meteorologicznych, przekazywana z fotokomórek, wpływa na odtwarzanie elektroakustycznej muzyki Nordheima, pochodzącej z dwóch taśm o różnej długości. Oznacza to, że obraz dźwiękowy, który powstaje przy uruchomieniu obu taśm równocześnie, powtórzy się dopiero po dłuższym czasie, kiedy taśmy spotkają się w punkcie startu. Tu po raz pierwszy Nordheim użył kompozytorskiej „techniki nieskończoności”, którą później rozwinął i zastosował w Poly-poly (1970), muzyce dla skandynawskiego pawilonu podczas wystawy światowej EXPO w Osace.

Odtwarzane z obu taśm dźwięki wydobywają się na zewnątrz przez 24 głośniki, umiejscowione na unoszącym się w powietrzu wokół rzeźby w połowie jej wysokości pierścieniu z nierdzewnej stali.

Obecnie odtwarzanie muzyki regulowane jest z komputera, a jego serwisowaniem zajmuje się Sigurd Saue z Trondheim.