Antonin

Zaledwie 13 km od Strzyżewa znajdowała się wiejska posiadłość księcia Antoniego Radziwiłła, który był wielbicielem talentu młodego Chopina. Mimo początkowych obiekcji, i zapewne za namową ojca, Fryderyk zdecydował się skorzystać z zaproszenia księcia i spędził ponad tydzień od 30 (31?) października do 7 listopada 1829 r. w jego antonińskiej rezydencji. Kompozytor przed wyjazdem zwierzał się ze swoich rozterek w liście do Tytusa Woyciechowskiego w Poturzynie (20 października 1829 r.): „Przyczyną mojego wyjazdu jest także bytność Radziwiłła w swoich dobrach za Kaliszem. Były bowiem oświadczyny, żebym jechał do Berlina, w jego pałacu tamże mieszkał i tym podobne słówka, piękne, zabawne — ja jednak żadnej w tym nie widzę korzyści, gdyby się to nawet ziścić miało, o czym wątpię, bo już to niejedna łaska pańska, którą na pstrym koniu widziałem, ale Papa nie chce wierzyć, że to miały być tylko des belles paroles [piękne słowa], i to jest przyczyna mojego wyjazdu, którą nawet, ile mi się zdaje, już raz tobie napisałem”.

W latach 1821–1826 w Antoninie został wybudowany drewniany pałac myśliwski według projektu Karla Friedricha Schinkla. Unikalna w skali całego kraju klasycystyczna rezydencja księcia Radziwiłła, została zaprojektowana na planie krzyża greckiego. Chociaż powszechnie pałac jest uważany za budowlę drewnianą, został jednak wzniesiony przy wykorzystaniu konstrukcji słupowo-ramowej wypełnionej cegłą (tzw. mur pruski). Ściany zewnętrzne obłożne drzewem sprawiają wrażenie, że do budowy pałacu wykorzystano wyłącznie ten materiał.

Rodzina księcia prowadziła w antonińskim pałacu ożywione życie towarzyskie, a w progach myśliwskiej rezydencji gościło wiele znakomitych osobistości. Książę korzystając z okazji, że podejmuje u siebie utalentowanego kompozytora, pochwalił się partyturą swojej opery Faust. Chopin podczas pobytu w Antoninie niejednokrotnie towarzyszył na fortepianie gospodarzowi, który był utalentowanym wiolonczelistą. Zapewne to wspólne muzykowanie skłoniło Fryderyka do skomponowania na miejscu wirtuozowskiego Poloneza C-dur na wiolonczelę i fortepian (op. 3), o którym napisał z charakterystyczną autoironią: „Napisałem u niego Alla polacca z wiolonczelą. Nic nie ma, prócz błyskotek, do salonu dla dam...” .

Chopin spędzał czas również w towarzystwie córek Radziwiłła: Elizy i Wandy, które opisał jako „nadzwyczaj uprzejme i dobre, muzykalne i czułe istoty”. Wandzie udzielał lekcji fortepianu, co sądząc po słowach Fryderyka, nie było dla niego przykrym obowiązkiem: „Młode to, 17-cie lat – ładne, i dalipan, aż miło było ustawiać paluszki”. Z kolei księżniczka Eliza prosiła Fryderyka, aby grał dla niej swojego Poloneza f-moll. Śladem pobytu Chopina w Antoninie są zachowane do dzisiaj w sztambuchu księżniczki Elizy dwa rysunki, do których pozował kompozytor: „dwa razy mię w sztambuchu zrobiła, o ile ludzie gadali, bardzo podobnie”. Są to jedne z nielicznych zachowanych przedstawień młodego Fryderyka.

Gdyby nie nagląca potrzeba ukończenia w Warszawie pracy nad Koncertem f-moll, Chopin z pewnością zostałby dłużej: „nie uwierzysz, jak mi u niego dobrze było – pisał później do Tytusa – (...) byłbym tam siedział, dopóki by mię nie wypędzono, ale moje interessa, a szczególniej mój Koncert jeszcze nie skończony, a oczekujący z niecierpliwością ukończenia finału swojego, przynaglił międo opuszczenia tego raju”.

Aż do końca II wojny światowej Antonin należał do Radziwiłłów. Obecnie opiekę nad pałacem sprawuje Centrum Kultury i Sztuki w Kaliszu. Od 1981 r. mieści tam Dom Pracy Twórczej. Na elewacji pałacu znajduje się tablica upamiętniająca pobyt Chopina, a przed budynkiem stoi pomnik autorstwa Mariana Owczarskiego. Wewnątrz budynku w jednym z pomieszczań urządzono salonik muzyczny z instrumentami z epoki, obrazami i litografiami oraz odlewem dłoni kompozytora. Ponadto w pałacu jest kawiarnia, restauracja, a także hotel, który oferuje noclegi w odnowionych wnętrzach. W 1994 r. pałac w Antoninie otrzymał dyplom europejskiej federacji stowarzyszeń „Europa nostra” w dowód uznania za opiekę nad zabytkiem.

Najważniejszym corocznym wydarzeniem muzycznym w Antoninie jest organizowany we wrześniu (od 1984 r.) międzynarodowy festiwal „Chopin w barwach jesieni”.