Toruń

W 1231 r. Krzyżacy pod przywództwem Hermanna von Balka utworzyli gród obronny, z którego dokonywali podbojów plemion pruskich. Dwa lata później Toruń, jako jedno z pierwszych polskich miast (obok Chełmna), otrzymał nowoczesne prawa miejskie.

Po przegranej kampanii Napoleona, na kongresie wiedeńskim (1815) postanowiono, że tak jak podczas II rozbioru Polski (1793), miasto będzie należało do Prus. Nowe władze rozpoczęły intensywną przebudowę mającą na celu przekształcenie Torunia w twierdzę nadgraniczną, co spowodowało znaczne zahamowanie urbanistycznego rozwoju.

Z Toruniem było związanych wiele osób z otoczenia Chopina. Stąd pochodziła właścicielka Żelazowej Woli, Ludwika Fenger (późniejsza Skarbkowa), oraz jej syn Fryderyk Skarbek (1792) – ojciec chrzestny Fryderyka Chopina. Było to również rodzinne miasto Samuela Bogumiła Lindego, rektora Liceum Warszawskiego, w którym uczył się kompozytor.

Wakacje szkolne w 1824 i 1825 r. spędził Chopin w odległej o ok. 40 km od Torunia Szafarni. Zapewne kompozytor kilkakrotnie odwiedził Toruń, jednak zachowała się tylko jedna pisemna relacja z takiej wycieczki. Chopin podczas pobytu w tym mieście zatrzymał się w kamienicy Fengerów przy ul. Mostowej 14, należącej wówczas do rodziny Skarbków. Wzniesiony w 1742 r. budynek uchodził w swoim czasie za jedną z najbardziej okazałych rezydencji Torunia.

W 1825 r. miasto liczyło ok. 10 tyś. mieszkańców. Chociaż nie był to najlepszy okres w dziejach Torunia, miasto zrobiło wielkie wrażenie na młodym kompozytorze, który zwiedził okazałe zabudowania obronne miasta pochodzące jeszcze z czasów średniowiecza. Uwagę Fryderyka zwróciła maszyna służącą prawdopodobnie do wydobywania piasku z dna Wisły oraz gotycka katedra pw. św. Jana Chrzciciela i św. Jana Ewangelisty (na wieży kościoła znajduje się odlany w 1500 r. dzwon Tuba Dei – drugi co do wielkości średniowieczny dzwon w Polsce). Szczególne wrażenie zrobił gotycki ratusz zbudowany w końcu XIV w. W swoim opisie Chopin wspomniał o legendzie, która głosi, że budowla została zaprojektowana na wzór kalendarza, gdzie jedna wieża symbolizuje jeden rok, cztery bramy to cztery pory roku, a dwanaście dużych sal oddaje liczbę miesięcy w roku, z kolei każde okno, to jeden dzień w roku. Jak przekazuje nam tradycja, dodatkowo w lata przestępne mieszczanie wmurowywali jedno dodatkowe okno, aby budowla w pełni odpowiadała aktualnemu układowi dni.

Atrakcją architektoniczną Torunia jest wymieniona przez Fryderyka, 15-metrowa Krzywa Wieża z II poł. XIII w. Z czasem budowla pochyliła się i 2007 r. odchylenie szczytu wieży od pionu wyniosło ponad 146 cm.

Chopin zwiedził także dom, który był wówczas uważany za miejsce urodzenia wielkiego astronoma, Mikołaja Kopernika (obecnie ul. Kopernika 40). Warto tu przytoczyć opis jaki zostawił nam Chopin w liście do Matuszyńskiego: „Wystaw sobie, Kochany Jasiu, w owym kącie w tym pokoju, gdzie ten sławny astronom życiem udarowany został, stoi łóżko jakiegoś Niemca, który pewno, objadłszy się kartofli, nieraz dość częste puszcza zefiry, a po owych cegłach z których jedną z wielkimi ceremoniami do Puław posłano nie jedna łazi pluskiewka. Tak to mój bracie Niemiec nic nie zważa kto w tym domu mieszkał; dopuszcza się tego na całą ścianę czego by Xiężna Czartoryska na jedną nie zrobiła cegiełkę”.

Chociaż na podstawie nowych ustaleń wiadomo, że miejscem urodzin Kopernika jest kamienica na ul. Kopernika 15/17, niektórzy badacze sugerują, że domem urodzenia astronoma może być budynek pod adresem Rynek Staromiejski 36, gdzie ojciec Kopernika także posiadał dom.

Jak dowiadujemy się z listu do Jasia Matuszyńskiego, zdaniem Fryderyka mimo wszystko nic nie mogło się równać ze słynnymi do dzisiaj, toruńskimi piernikami: „ to tylko Ci napiszę, iż największą impresję, czyli alias wrażenie, pierniki na mnie uczyniły”.