Sanniki

Sanniki położone są 30 km na północny zachód od Sochaczewa (ok. 90 km od Warszawy). W średniowieczu była to jedna z wielu osad należących do książąt mazowieckich (linii płockiej). Gdy ziemia gostynińska została wcielona do Korony, Sanniki stały się wsią królewską dzierżawioną przez kilka wieków przez szlachtę. Szczególną rolę w rozwoju Sannik odegrała rodzina Pruszaków, która przybyła w te strony z Pomorza Gdańskiego. Od 1752 r. dzierżawcą wsi był kasztelan gdański, Tomasz Pruszak, po którym dobra odziedziczył bratanek, Aleksander (w 1808 r. wykupił dzierżawę).

Rodzinę Chopinów i Pruszaków łączyły bliskie więzi. Zaledwie 7 km od Sannik znajduje się Kiernozia, miejscowość w której w okresie kawalerskim ojciec Fryderyka, Mikołaj Chopin był guwernerem u rodziny Łęczyńskich. Jak zauważa Piotr Mysłakowski, biorąc pod uwagę bliskość obu miejscowości można przypuszczać, że Mikołaj poznał rodzinę Pruszaków jeszcze przed rozpoczęciem pracy u Skarbków w Żelazowej Woli w 1802 r. Fryderyk często bywał w warszawskim domu Pruszaków znajdującym się przy ul. Marszałkowskiej. Konstanty, syn Aleksandra Pruszaka, był bardzo bliskim przyjacielem i kolegą szkolnym kompozytora. Obaj chłopcy uczyli się w Liceum Warszawskim, a Konstanty (nazywany „Kostusiem”) był również uczniem Mikołaja Chopina, ojca Fryderyka.

W 1828 r. na zaproszenie Pruszaków Chopin spędził w Sannikach wakacje w towarzystwie dzieci gospodarzy: Kostusia i Olesi. W jednym z listów do Woyciechowskiego napisał: „Byłem wówczas w Sannikach u Pruszaków. Całe tam lato spędziłem. O zabawie tamtejszej nic Ci nie piszę, byłeś i Ty w Sannikach”. Fryderyk oprócz licznych rozrywek oddawał się pracy nad swoimi kompozycjami: Rondem C-dur w wersji na 2 fortepiany oraz Triem g-moll, które było wówczas jeszcze nieukończone. W okresie od 1826 do 1829 r. Chopin studiował kompozycję pod okiem Józefa Elsnera w Szkole Głównej Muzyki w Warszawie, i przygotowanie tych utworów było zapewne częścią zadania, z którego musiał wywiązać się w ramach szkolnych obowiązków. W dworach ziemiańskich częstym wyposażeniem salonu był fortepian, dlatego w Sannikach kompozytor zapewne miał możliwość gry na instrumencie. Obecnie w Pałacu prezentowany jest fortepian wyprodukowany przez firmę Antoniego Zakrzewskiego, na którym, wedle tradycji rodziny Pruszaków, grywał sam Chopin.

Z pobytem Chopina w Sannikach wiąże się historia obyczajowa. Fryderyk często wychodził na spacery w towarzystwie guwernantki, co stało się źródłem plotek. Pod koniec grudnia 1828 r. w liście do Woyciechowskiego kompozytor z charakterystycznym dla siebie dowcipem relacjonował: „N. unieszczęśliwił pannę guwernantkę w domu [Pruszaków] przy ul. Marszałkowskiej. Panna ma dziecinę w brzuszku, a hrabina, czyli pani domu, nie chce widzieć więcej uwodziciela. Ale najlepsze w tym, że poprzednio myślano, iż rzeczywiście wydawało się, jakobym ja był uwodzicielem, ponieważ byłem dłużej niż miesiąc w Sannikach i zawsze z guwernantką wychodziłem do ogrodu na przechadzkę. Ale chodziłem na przechadzkę i nic więcej. Ona nie jest zachwycająca. Ja, niedołęga, nie miałem apetytu.” Cała sprawa szybko się wyjaśniła i Fryderyk został uwolniony od podejrzeń. Echem tej historii jest postawiona w 2014 r. na terenie parku rzeźba autorstwa Bartłomieja Kurzei, która przedstawia grającego na fortepianie Fryderyka i zasłuchaną guwernantkę państwa Pruszaków.

Do niedawna sądzono, że dwór Pruszaków w którym gościł Chopin nie zachował się, a ocalałym do dzisiaj budynkiem jest pałac z 1910 r. zbudowany według projektu Władysława Marconiego. Najnowsze badania potwierdziły, że pałac w Sannikach został wzniesiony w ostatniej ćwierci XVIII w. Dzięki temu można stwierdzić, że to właśnie w tym budynku Fryderyk Chopin spędził wakacje w 1828 r. Klasycystyczny pałac Pruszaków był pierwszą na polskich ziemiach budowlą stylizowaną na włoską willę. Po 1831 r. dobudowano północne skrzydło oraz wieżę z pawilonem. W 1882 r. do boku skrzydła północnego i części wschodniej Pałacu dostawiono dwie przybudówki. W takim kształcie pałac zachował się do dzisiaj. Na pamiątkę pobytu kompozytora ówcześni właściciele Pałacu, państwo Dziewulscy, wmurowali w 1925 r. nad wejściem do wieży tablicę z napisem: „W tym dworze mieszkał Fryderyk Chopin w 1828 roku”. W 1930 r. w Pałacu gościł Prezydent Ignacy Mościcki.

Po II wojnie światowej dobra sannickie przejął Skarb Państwa. Niestety budynek w tym czasie nie był poddawany remontom. Pałac został oddany do użytku Państwowemu Gospodarstwu Rolnemu, które przeznaczyło go na mieszkania dla pracowników i przedszkole. W 1976 r. zapadła decyzja o przeznaczeniu Sannik na ośrodek chopinowski. W lewym skrzydle wyremontowanego budynku w 1981 r. swoją siedzibę znalazł Dom Pracy Twórczej im. Fryderyka Chopina a także lokalne Koło Towarzystwa im. Fryderyka Chopina. W Pałacu zorganizowano również bibliotekę im. Mateusza Glińskiego, w której zbiorach znajdują się m.in. liczne publikacje dotyczące życia i twórczości Chopina. Dla upamiętnienia pobytu kompozytora, w 1985 r. w parku odsłonięto pomnik Chopina dłuta Ludwiki Kraskowskiej-Nitschowej.

Od 2011 do 2014 r. Pałac razem z otoczeniem parkowym został poddany gruntownej renowacji i adaptacji. Obecnie jest siedzibą Europejskiego Centrum Artystycznego im. F. Chopina, które organizuje wiele wydarzeń kulturalnych, a także zapewnia dogodne warunki dla działalności twórczej, edukacyjnej, naukowej i artystycznej. Sanniki są również ośrodkiem w którym kultywowana jest tradycja ludowa regionu. W pierwszą niedzielę czerwca organizowana jest każdego roku impreza folklorystyczna pod nazwą „Niedziela Sannicka”.

W Sannikach warto również zwiedzić XIX-wieczny neoklasycystyczny Kościół pw. Świętej Trójcy, znajdujący się naprzeciwko Pałacu.