Kowalewo

Planując wakacje swojemu synowi, Chopinowie korzystali z zaproszeń zaprzyjaźnionych rodzin ziemiańskich, dzięki czemu Fryderyk miał okazję wypoczywać i nabierać sił w otoczeniu wiejskim. Część wakacji w 1827 r. spędził kompozytor w Kowalewie. W tym czasie właścicielem majątku był hrabia Ksawery Zboiński, krewny rodziny Dziewanowskich z Szafarni. Był on również ojcem chrzestnym (1815) najmłodszej córki Chopinów, Emilii, co może wskazywać na bliskie relacje obu rodzin.

Nie zachowało się wiele szczegółów z pobytu Chopina w posiadłości Zboińskiego. W liście z 6 lipca 1827 r., pisanym z Kowalewa do rodziny w Warszawie, Fryderyk wymienia miejscowości, w których miał się zatrzymać podczas planowanej podróży do Gdańska: „Dziś więc w Płocku, jutro w Rościszewie, popojutrze w Kikole, parę dni w Turznie, parę dni w Kozłowie i w moment w Gdańsku, i na powrót”. Celem tej wycieczki, odbytej w pierwszej połowie sierpnia 1827 r., mogły być interesy hrabiego Zboińskiego. Fryderyk nie miał bliskich krewnych ani przyjaciół w Gdańsku i nigdy wcześniej nie był w tym mieście. Można przypuszczać, że przy okazji tego wyjazdu chciał złożyć wizytę Johannowi Wilhelmowi Lindemu, gdańskiemu pastorowi przy kościele Świętego Ducha, który był bratem rektora Liceum Warszawskiego, Bogumiła Lindego.

Nie wiadomo jak wyglądał dwór Zboińskich w którym goszczono Chopina. Do dzisiaj zachowały się jedynie ruiny budynku wzniesionego przed 1859 r. przez Antoniego Jabłońskiego, do którego należało Kowalewo w latach 1854–1891. W tym czasie w dobrach kowalewskich mieszkało ok. 200 osób. Jak można przeczytać w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego z 1880 r., przy okazji budowy dworu przez Jabłońskich, znajdowano w ziemi pamiątki po dawnych właścicielach tych ziem z czasów średniowiecza. Prawdopodobnie obecne pozostałości dworu znajdują się w tym samym miejscu co dawna siedziba Zboińskich w której gościł Fryderyk.

Kompozytor przebywając w Kowalewie, tak opisywał piękne okoliczności przyrody: „Jest teraz rano, godzina 8-ma (...), powietrze świeże, słonko ślicznie świeci, ptaszki świergocą, strumyka nie ma, boby mruczał, ale za to jest staw i żaby ślicznie śpiewają. (…) Ależ najzabawniejszy jest kos, co przed oknami awantury wyśpiewywa (…)”.

Hrabia Zboiński już w 1824 r. zapisał notarialnie Kowalewo swojej nowonarodzonej córce Eugenii (1823). Zdaniem niektórych badaczy zdecydował się na takie posunięcie ze względu na swoje pruskie obywatelstwo, które zgodnie z ówczesnym prawem uniemożliwiała mu posiadanie własności ziemskiej w zaborze rosyjskim. Zboiński zamieszkiwał głównie w Kozłowie, które znajdowało się wówczas w zaborze pruskim. Zboińscy sprzedali Kowalewo w 1843 r. Krystynie Fink.