Kompozytorzy / Fryderyk Chopin / Katalog miejsc

Szafarnia

Z Szafarnią związane były losy rodu Dziewanowskich (herbu Jastrzębiec), który od połowy XVII w. posiadał dobra ziemskie w powiecie rypińskim. W źródłach pisanych po raz pierwszy możemy znaleźć nazwę tego majątku w pruskim rejestrze podatkowym z lat 1772–1773.

W czasach Chopina właścicielem Szafarni był Juliusz Dziewanowski – ojciec Dominika, przyjaciela i szkolnego kolegi Fryderyka. Niektórzy badacze (Piotr Mysłakowski) przypuszczają, że ojciec kompozytora (Mikołaj) w latach kawalerskich był zatrudniony w Szafarni między 1791 a 1800 r., jako guwerner i nauczyciel dzieci Dziewanowskich. O bliskich kontaktach obu rodzin może świadczyć również fakt, iż Jan Nepomucen Dziewanowski, wujek Dominika, trzymał do chrztu Ludwikę – najstarszą córkę państwa Chopinów.

Pod koniec lipca 1824 r., po ukończeniu IV klasy w Liceum Warszawskim, korzystając z gościnności państwa Dziewanowskich, Fryderyk udał się do Szafarni, gdzie przebywał aż do września. Wyjazd był bardzo udany i również w następnym roku Chopin spędził wakacje w Szafarni. Szczegóły przekazał nam sam kompozytor, który pisał do rodziny listy w formie gazety zatytułowanej „Kuryer Szafarski”. W ten sposób naśladował on popularne wówczas pismo, którym był „Kuryer Warszawski”. Fryderyk, jak zawodowy dziennikarz i redaktor, pod pseudonimem „Jaśnie Pan Pichon” opisywał w swojej gazetce przygody i relacjonował wydarzenia, których był świadkiem lub o których słyszał.

Informacje w „Kuryerach” zostały podzielone na „krajowe” (dotyczące samej Szafarni) oraz na „zagraniczne” (odnoszące się do pobliskich wsi). Oto przykład jak Fryderyk w zabawny sposób opisywał codzienne problemy mieszkańców Szafarni: „Wiadomości Krajowe / Dnia 28 m. r. b., gdy JPan Pichon, zatrudniony tualetą, o śniadaniu rozprawiał, wlatuje z krzykiem do pokoju jakaś dama boso. Pichonek, zdziwiony, otworzywszy gębę stał z początku jak gapa, po chwilce jednak dowiedział się przyczyny łez i narzekania: JPan Stolnik Wiktor Sikorowski, pospolicie od Panny Michuchnej Fichturem zwany, pokłócił się z Panną Kozaczką; a po długich sprzeczkach i korowodach tak ślicznie zamalował pięścią w łep [sic!] damulę, że aż w wyższej instancji satysfakcji szukać przymuszoną była. Redaktor ponadto bacznie obserwował i komentował z humorem wszelkie zjawiska dotyczące szafarskiej fauny i flory: Dnia 14 m. b. kura okulawiała, a kaczor w pojedynku z gęsią nogę stracił. Krowa tak gwałtownie zachorowała że aż się w ogrodzie pasie (…) wypadł wyrok żeby pod karą śmierci żadne prosię nie ważyło się wchodzić do ogrodu”.

Dzięki „Kuryerom” rodzice Fryderyka mogli dowiedzieć się jak wolny czas spędza ich syn. W relacji z datą 16 sierpnia 1824 r. w „Wiadomości Krayowych” czytamy: „Dnia 11 Sierpnia r. b. odbywał J.P. Fryderyk Chopin kursa na dzielnym koniu i ubiegał się, do mety: a lubo po kilkakroć pieszo idąc Panią Dziewanowską wyścignąć nie mógł (w czem nie iego, lecz konia wina była) otrzymał iednak zwycięztwo nad Panną Ludwiką, która iuż dość blisko mety piechotą doszła. – J.P. Franciszek Chopin wyieżdża codzień na spacer, z takimi iednak honorami, iż zawsze na tyle siada. J.P. Jakób Chopin wypiia na dzień sześć filiżanek kawy żołędziowej, Mikołaiek zaś co dzień cztery bułeczki ziada, notebene prócz potężnego obiadu i trzypotrawney kolacyjki”.

Pobyt Fryderyka w Szafarni nie ograniczał się jedynie do spotkań towarzyskich i zabaw. Młody wirtuoz miał możliwość gry na fortepianie, ponieważ instrument ten stawał się coraz bardziej nieodzownym elementem wyposażenia ówczesnych dworów ziemiańskich. Wakacje spędzone w Szafarni w 1824 i 1825 r. były również czasem kształtowała się wrażliwości artystycznej młodego kompozytora, m.in. poprzez bezpośredni kontakt z autentyczną muzyką ludową, której echa z łatwością znajdujemy w jego twórczości. Fryderyk spisywał teksty zasłyszanych piosenek, brał udział w wiejskich zabawach, a nawet grał z wiejskimi muzykantami, o czym pisze do rodziny w liście z 26 sierpnia 1825 r.: „Już była prawie 11-nasta, gdy Frycowa basetlę przynosi, gorszą od skrzypcy, o jednej tylko stronie. Dorwawszy się zakurzonego smyka jak zacznę bassować, takiem tęgo dudlił, że się wszyscy zlecieli patrzeć na dwóch Fryców, jednego śpiący na skrzypkach, drugiego na jednostronnej, monokordycznej, zakurzonej (...) rzępolącego basetli (…)”.

Podczas spacerów i wycieczek kompozytor odwiedzał okoliczne miasta (m in. Golub i Toruń) oraz majątki zaprzyjaźnionych rodzin ziemiańskich (m.in. Cissowskich, Piwnickich, Borzewskich, Ciżewskich, Romockich). Z pewnością zapraszano Fryderyka do pobliskich posiadłości, aby uatrakcyjnić mu pobyt na Ziemi Dobrzyńskiej i jednocześnie mieć okazję do posłuchania gry znanego – choć jeszcze wciąż bardzo młodego – wirtuoza fortepianu. W czasie wiejskich wakacji Fryderyk nie zapomniał także o swoim serdecznym przyjacielu z Liceum Warszawskiego, Jasiu Białobłockim, którego odwiedzał, w położonym o kilka kilometrów od Szafarni, Sokołowie.

W okolicznych miejscowościach zachowało się bardzo niewiele oryginalnych budynków pamiętających pobyt Chopina. W Szafarni czasów kompozytora znajdował się drewniany dwór, park z ogrodem, sady oraz dwa niewielkie stawy. Starą siedzibę Dziewanowskich rozebrano w 1910 r. Zachowany do dzisiaj, pochodzący z II połowy XIX w. pałacyk, został wzniesiony prawdopodobnie w innym miejscu niż dwór w którym gościł Chopin. W budynku znajduje się Ośrodek Chopinowski, sala koncertowa i niewielkie muzeum. Prawdopodobnie jednym z nielicznych zabudowań z czasów kompozytora, jest zachowana do dzisiaj skromna oficyna, znajdująca się po prawej stronie pałacyku.

Na terenie otaczającego parku o powierzchni trzech hektarów, można podziwiać sześć pomników przyrody (m.in. „Lipę Chopina” i „Dęby Dziewanowskich”).

Miejsce Kategoria
Antonin Dwory / Pałace / Zamki
Belweder Występy
Bielany, klasztor ojców Kamedułów Kościoły / Miejsca kultu
„Botanika” Inne
Brochów Kościoły / Miejsca kultu
Cukiernia Lourse’a Kawiarnie
Dom Dmuszewskiego Mieszkania
Dom Dziewanowskich Mieszkania
Duszniki Zdrój Hotele / Zajazdy
Gdańsk Hotele / Zajazdy
Golub Inne
„Honoratka” Kawiarnie
Hotel Wileński Hotele / Zajazdy
Kalisz Inne
Kamienica Jana Böhma Mieszkania
Kikół Dwory / Pałace / Zamki
Konserwatorium Występy
Kościół ewangelicko-augsburski Świętej Trójcy Kościoły / Miejsca kultu
Kościół Panien Wizytek Kościoły / Miejsca kultu
Kościół pw. Świętego Krzyża Kościoły / Miejsca kultu
Kowalewo Dwory / Pałace / Zamki
Kozłowo Dwory / Pałace / Zamki
Kraków Inne
Księgarnia Antoniego Brzeziny Wydawcy / Księgarnie
Księgarnia Dal Trozza Wydawcy / Księgarnie
Księgarnia Franciszka Klukowskiego Wydawcy / Księgarnie
Księgarnia Magnusa Wydawcy / Księgarnie
Mieszkanie Alfonsa Brandta Mieszkania
Mieszkanie Dominika Magnuszewskiego Mieszkania
Mieszkanie Fryderyka Skarbka Mieszkania
Mieszkanie Gładkowskich Mieszkania
Mieszkanie Jana Matuszyńskiego Mieszkania
Mieszkanie Kolbergów Mieszkania
Mieszkanie Marcela Celińskiego Mieszkania
Mieszkanie Maurycego Mochnackiego Mieszkania
Mieszkanie rodziców Józefa Reinschmidta Mieszkania
Mieszkanie Stefana Witwickiego Mieszkania
Mieszkanie Wojciecha Żywnego Mieszkania
Muzeum Fryderyka Chopina Inne
Obory Kościoły / Miejsca kultu
Obrowo Dwory / Pałace / Zamki
Ojców Inne
Pałac Błękitny Dwory / Pałace / Zamki
Pałac Brühla Występy
Pałac Czapskich/ Krasińskich Dwory / Pałace / Zamki, Występy
Pałac Jabłonowskich Dwory / Pałace / Zamki
Pałac Kazimierzowski Mieszkania
Pałac Namiestnikowski Występy
Pałac Pruszaków Dwory / Pałace / Zamki
Pałac Saski Mieszkania
Pałac Staszica Dwory / Pałace / Zamki
Pieskowa Skała Inne
Plebania Kościoła pw. św. Jadwigi w Milanówku Inne
Płock Inne
Poczta Saska
Inne
„Pod Kopciuszkiem” i „Dziurka” Kawiarnie
Pomnik Fryderyka Chopina, Muzeum Łazienki Królewskie Inne
Poturzyn Dwory / Pałace / Zamki
Powązki Cmentarze
Poznań Inne
Resursa Kupiecka „Stara” Występy
Rogatki Wolskie Inne
Rościszewo Dwory / Pałace / Zamki
Salon Kickich Dwory / Pałace / Zamki
Sanniki Dwory / Pałace / Zamki
Skład instrumentów Buchholtza Inne
Ślizgawka Inne
Sochaczew Inne
Sokołowo Dwory / Pałace / Zamki
Strzyżew Dwory / Pałace / Zamki
Szafarnia Dwory / Pałace / Zamki
Sztycharnia księdza Izydora Józefa Cybulskiego i Antoniego Płacheckiego Edukacja
Teatr Narodowy Występy
Toruń Inne
Turzno Dwory / Pałace / Zamki
„U Brzezińskiej” Kawiarnie
Ugoszcz
Dwory / Pałace / Zamki
Waplewo Dwory / Pałace / Zamki
Warszawa Inne
Warszawskie Towarzystwo Dobroczynności Występy
„Wiejska Kawa” Kawiarnie
Wieliczka Inne
Wrocław Występy
Żelazowa Wola
Mieszkania
Żychlin Dwory / Pałace / Zamki