Golub

Golub położony jest na prawym brzegu rzeki Drwęcy, w województwie kujawsko-pomorskim. Był dawniej samodzielnym miastem, które po połączeniu w 1951 r. z Dobrzyniem utworzyło nowe miasto: Golub-Dobrzyń. Golub był wzmiankowany jako osada wiejska (własność biskupów kujawskich) już w 1254 r. Odstąpiony Zakonowi Krzyżackiemu pod koniec XIII w., wrócił Golub do Polski w 1466 r. na mocy postanowień II pokoju toruńskiego i był zarządzany w imieniu króla przez starostę. W latach 1611–1625 urząd ten sprawowała siostra króla Zygmunta III, Anna Wazówna, która przyczyniła się znacznie do rozwoju ośrodka. Sam król odwiedził miasto w 1623 r. Od połowy XVII w. następował stopniowy upadek Golubia, który w wyniku rozbiorów Polski został włączony do zaboru pruskiego. Za czasów Chopina rzeka Drwęca stanowiła granicę państwową i oddzielała zabór pruski od rosyjskiego. W 1816 r. Golub liczył 1049 mieszkańców i był połączony z Dobrzyniem drewnianym mostem.

W czasie letnich wakacji spędzanych w Szafarni (1824, 1825), Fryderyk często odwiedzał sąsiednie miejscowości. Na trasie jednej z takich wycieczek w 1824 r. znalazł się Golub, o czym kompozytor wspomina lakonicznie w dziale Wiadomości Zagranicznych swojego „Kuryera Szafarskiego”: „JPan Pichon był dnia 26. i r.b. w Golubiu”. Ze względu na bliskość Szafarni, która położona jest niecałe 7 km od Golubia-Dobrzynia, można przypuszczać, że takich „zagranicznych” wycieczek było znacznie więcej.

Zachowała się pośrednia relacja z pobytu Chopina w mieście nad Drwęcą. Została ona przedrukowana w czsopiśmie „Echa Płockie i Łomżyńskie” w 1899 r. z okazji pięćdziesięciolecia śmierci kompozytora. Chociaż nie jest to informacja w pełni potwierdzona źródłami, warto jednak ją przytoczyć. Autor ukrywający się pod pseudonimem „Józef znad Drwęcy” przywołał scenę, w której Fryderyk popisuje się swoim talentem aktorskim: „Budowano tam właśnie kościół ewangelicki, do którego zaszło towarzystwo, by go obejrzeć. Gdy wszyscy znaleźli się wewnątrz wykończającej się świątyni młody Fryderyk z Dominikiem Dziewanowskim weszli na kazalnicę. Fryc zaczął najkomiczniej łamaną z niemiecka polszczyzną udawać pastora, a ukryty za nim Dominik, wsunąwszy ręce w rękawy ubrania Fryderyka, najpocieszniejszą do jego przemowy zastosował gestykulację, czym nie tylko całe towarzystwo ubawił, ale i obecnych robotników tak, że wszyscy się od śmiechu pokładali”.

Chociaż nie zachowały się szczegółowe relacje z pobytu kompozytora w Golubiu, jednak można przypuszczać, że Fryderyka zwiedził majestatyczną i malowniczo położoną na wzgórzu twierdzę krzyżacką. W latach 1296–1306 Krzyżacy z inicjatywy komtura Konrada von Sacka zbudowali zamek. Pierwotnie twierdza składała się tylko z zamku z jedną ośmioboczną wieżą w północno-zachodnim narożniku. Później dodano podzamcze (niezachowane) otoczone murem i wieżami. Budowę ukończono po 1330 r. dodając przed narożnikami zachodnimi dwie baszty oraz przybudówkę koło bramy wjazdowej. Przedzamcze oddzielono od zamku suchą fosą. Warto zwrócić uwagę na prowadzące z dziedzińca do wnętrz zamkowych tzw. końskie schody, wybudowane w XVII w. Nazwę zawdzięczają temu, że ich projekt umożliwiał rycerzom wjazd konno bezpośrednio do komnat.

Za rządów Anny Wazówny zamek przebudowano nadając mu cechy renesansowej rezydencji pałacowej (m.in. dodano ozdobne attyki). W XIX w. pełnił różne funkcje, był tam lazaret wojsk francuskich (1807) a także pruskie więzienie (1833). Od połowy XIX w. budowla stopniowo niszczała. Po II wojnie światowej (w latach 60.) zamek został odrestaurowany. Obecnie mieści się tam siedziba Oddziału PTTK, który prowadzi Muzeum Regionalne. W zbiorach znajduje się ponad 500 muzealiów archeologicznych, etnograficznych i historycznych (głównie militaria). W zamkowych murach organizowane są liczne imprezy, m.in. Międzynarodowe Turnieje Rycerskie, a także Ogólnopolskie Konkursy Krasomówcze.

Uwagę zwraca stojącą przed zamkiem potężna kolubryna, która w słynnej scenie z filmu „Potop” została wysadzona w powietrze przez Kmicica podczas obrony Jasnej Góry.

Poza zamkiem w Golubiu-Dobrzyniu warte zwiedzenia są takie zabytki, jak: gotycki kościół św. Katarzyny Aleksandryjskiej z XIV w. (wewnątrz zachowały się m.in. fragmenty późnogotyckiej polichromii z początku XVI w.), kamienica z I poł. XVII w., drewniany dom „Pod Kapturem” z II poł. XVIII w. znajdujący się na rynku, a także klasycystyczny kościół św. Katarzyny z 1823 r., ufundowany przez właściciela Sokołowa, ojczyma Jasia Białobłockiego (szkolnego kolegi Chopina), Antoniego Wybranieckiego.