Kozłowo

Jak możemy przeczytać w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego (1880) „w dawniejszych czasach Kozłowo musiało być własnością Krzyżaków, czego dowodzi podziemne przejście ze starych zwalisk zamkowych , prowadzące do krzyżackiego zamku w Świeciu, o niecałą milę położonego od Kozłowa”.

W poł. XVIII w. dobra na tym terenie były własnością rodziny Zboińskich. Michał Augustyn Zaboiński założył tam ordynację, która regulowała zasady dziedziczenia majątku. Tworzenie ordynacji było powszechne i miało głównie zapobiec rozdrobnieniu dóbr i utrzymaniu ich w rodzinie. Po bezdzietnej śmierci Michała w 1788 r. spadkobiercą majątku stał się jego brat, Antoni, a następnie potomkowie, w tym Ksawery Zboiński, urodzony w Kozłowie w 1795 r. W tym czasie majątek obejmował obszar 300 ha i znajdował się na terenach Prus Zachodnich. Kozłowo było wymienione przez Chopina w liście pisanym w Kowalewie latem 1827 r., jako punkt postojowy w czasie planowanej podróży do Gdańska. Chociaż brak bezpośrednich źródeł potwierdzających tutaj pobyt kompozytora, można z dużą pewnością przypuszczać, że hrabia Ksawery Zboiński skorzystał z okazji i odwiedził swoje miejsce urodzenia.

Po Ksawerym dobra kozłowskie odziedziczyła jego najstarsza córka Julia Joanna Olimpia. Ostatnim właścicielem z rodziny Zboińskich był Józef Turowski, syn Kamili, najmłodszej córki hrabiego.

Niestety do naszych czasów nie zachował się dwór Zboińskich w którym mógł gościć Chopin. Pobyt kompozytora na tych terenach upamiętnia kamień z tablicą pamiątkową, na której widnieje napis: „Dla upamiętnienia pobytu Fryderyka Chopina w Kozłowie i Świeciu latem 1825 roku[!]. Oddział PTTK Świecie 1985”.