Kompozytorzy / Fryderyk Chopin / Katalog miejsc

Pałac Saski

Czwarte i ostatnie dziecko państwa Chopinów – Emilia – urodziło się w 1812 r., niedługo potem, jak Justyna i Mikołaj wraz z trójką starszych dzieci przeprowadzili się do mieszkania mieszczącego się w pałacu Saskim, siedzibie Liceum Warszawskiego.

Pałac, należący niegdyś do Andrzeja Morsztyna, kupił na początku XVIII w. król August II. Skupiwszy też liczne inne pałace w okolicy, król zburzył je wszystkie – zniszczenia uniknęła jedynie owa dawna siedziba Morsztynów, który August II upatrzył sobie na mieszkanie. Na miejscu pozostałych wyburzonych pałaców monarcha nakazał założyć blisko 17-hektarowy ogród. Przez kilkanaście lat piękny Ogród Saski strzeżony był pilnie przez otaczające go zewsząd mury – dla publiczności otwarto po raz pierwszy 27 maja 1727 r. W okresie stanisławowskim Ogród nazwano „letnim salonem Warszawy”, a wstęp doń przysługiwał jedynie paniom i panom z towarzystwa, zamożnym i szlachetnie urodzonym. Na początku XIX w. zaś, gdy do pałacu Saskiego wprowadziło się Liceum Warszawskie, w ciszę i nieco sztywną elegancję tego miejsca wedrzeć się musiały zapewne krzyki i niesforne zabawy uczniów owej szkoły.

Pałac wraz z Ogrodem, celowo w krzywym nieco zwierciadle, przedstawił w swej Pamiętnikach Seglasa hrabia Fryderyk Skarbek, syn niegdysiejszej pracodawczyni obydwojga państwa Chopinów i ojciec chrzestny Fryderyka. Skarbek, człowiek wszechstronny i spostrzegawczy, a przy tym niepozbawiony talentu literackiego, w powieści tej opisuje Warszawę widzianą oczyma cudzoziemca – francuskiego guwernera, którego pierwowzorem był sam Mikołaj Chopin. „Trudno mi przyznać – notuje zatem Skarbkowy bohater – że ci królowie Sasy, po których tylko pałac i ogród pozostały jako pamiątki, w lepszym miejscu rezydencję swoją założyli jak królowie polscy. Przynajmniej, że miejsce otwarte i pałac między wielkim placem i ogrodem wystawiony. Dziś wszystko opustoszone. Od Krakowskiego Przedmieścia brama wysoka i po dwóch bokach placu zwaliska lub reszty stajen królewskich, sam pałac w stylu naszych gmachów za czasów Ludwików XIV i XV postawionych, jednopiętrowy tylko, ale poważny i rozciągły, co całą szerokość placu przerzynający. Urządzono go właśnie na wyższą szkołę, którą Prusacy pod nazwiskiem Liceum w tym celu zaprowadzają, aby młodzież polską z niemieckim językiem oswajać i do pobierania nauk po akademiach niemieckich sposobić. Za pałacem rozciąga się obszerny i piękny niegdy ogród, w którym wznosi się pośrodku altana bez gustu, przez Prusaków przerobiona z opadających murów większej budowy, niegdy w kształcie bramy tryumfalnej wzniesionej. Publiczność tutejsza żałuje ruin, do których uczęszczała na lody Lesla, i zowie nową altanę kurnikiem w powodu drewnianych kratek, którymi w górze jest ozdobiona, ale uczęszczają jak dawniej na chłodniki i cukry, które i mnie się wybornymi zdawały”.

Nie wiemy dokładnie, w której części nieistniejącego już dziś pałacu mieszkali Chopinowie. Jeden z pierwszych ważnych biografów Fryderyka pisze, że do roku 1817 rodzina kompozytora zamieszkiwała „w jednej z budowli do pałacu Saskiego należących”, w innych wspomnieniach mowa o prawym skrzydle budowli i o lokalu na drugim piętrze, co potwierdzałoby, że nie znajdował się on w głównym korpusie pałacowym.

Podobnie jak w swoim pierwszym mieszkaniu przy Krakowskim Przedmieściu i podobnie jak pozostali nauczyciele Liceum Mikołaj Chopin wraz z żoną prowadził tu pensję dla uczniów. „Pensja taka w ówczesnym systemie edukacyjnym pełniła rolę podwójną – wyjaśnia Piotr Mysłakowski w Warszawie Chopinów – zapewniała mieszkanie, wyżywienie i opiekę młodzieży zazwyczaj spoza Warszawy, a jednocześnie prowadziła odpowiedni program nauczania domowego. Po paru latach takiego nauczania młody pensjonariusz zdawał egzamin kwalifikacyjny i był przyjmowany wprost do III lub IV klasy Liceum. Tak było i z Fryderykiem Chopinem. (…) Podstawą takiego systemu było w pierwszym rzędzie respektowanie dosyć surowych przepisów władz edukacyjnych, regulujących prowadzenie pensji, kwalifikacje osób prowadzących i poziom opieki wychowawczej”.

Fryderyk spędził w tym mieszkaniu pierwsze lata dzieciństwa i wyprowadził się stąd z rodziną dopiero jako siedmio- lub ośmioletni chłopiec – to tutaj zaczął naukę gry na fortepianie u przychodzącego początkowo na lekcje z Ludwiką Chopinówną Wojciechem Żywnym i to tutaj zatem objawił się jego muzyczny talent.

Miejsce Kategoria
Antonin Dwory / Pałace / Zamki
Belweder Występy
Bielany, klasztor ojców Kamedułów Kościoły / Miejsca kultu
„Botanika” Inne
Brochów Kościoły / Miejsca kultu
Cukiernia Lourse’a Kawiarnie
Dom Dmuszewskiego Mieszkania
Dom Dziewanowskich Mieszkania
Duszniki Zdrój Hotele / Zajazdy
Gdańsk Hotele / Zajazdy
Golub Inne
„Honoratka” Kawiarnie
Hotel Wileński Hotele / Zajazdy
Kalisz Inne
Kamienica Jana Böhma Mieszkania
Kikół Dwory / Pałace / Zamki
Konserwatorium Występy
Kościół ewangelicko-augsburski Świętej Trójcy Kościoły / Miejsca kultu
Kościół Panien Wizytek Kościoły / Miejsca kultu
Kościół pw. Świętego Krzyża Kościoły / Miejsca kultu
Kowalewo Dwory / Pałace / Zamki
Kozłowo Dwory / Pałace / Zamki
Kraków Inne
Księgarnia Antoniego Brzeziny Wydawcy / Księgarnie
Księgarnia Dal Trozza Wydawcy / Księgarnie
Księgarnia Franciszka Klukowskiego Wydawcy / Księgarnie
Księgarnia Magnusa Wydawcy / Księgarnie
Mieszkanie Alfonsa Brandta Mieszkania
Mieszkanie Dominika Magnuszewskiego Mieszkania
Mieszkanie Fryderyka Skarbka Mieszkania
Mieszkanie Gładkowskich Mieszkania
Mieszkanie Jana Matuszyńskiego Mieszkania
Mieszkanie Kolbergów Mieszkania
Mieszkanie Marcela Celińskiego Mieszkania
Mieszkanie Maurycego Mochnackiego Mieszkania
Mieszkanie rodziców Józefa Reinschmidta Mieszkania
Mieszkanie Stefana Witwickiego Mieszkania
Mieszkanie Wojciecha Żywnego Mieszkania
Muzeum Fryderyka Chopina Inne
Obory Kościoły / Miejsca kultu
Obrowo Dwory / Pałace / Zamki
Ojców Inne
Pałac Błękitny Dwory / Pałace / Zamki
Pałac Brühla Występy
Pałac Czapskich/ Krasińskich Dwory / Pałace / Zamki, Występy
Pałac Jabłonowskich Dwory / Pałace / Zamki
Pałac Kazimierzowski Mieszkania
Pałac Namiestnikowski Występy
Pałac Pruszaków Dwory / Pałace / Zamki
Pałac Saski Mieszkania
Pałac Staszica Dwory / Pałace / Zamki
Pieskowa Skała Inne
Plebania Kościoła pw. św. Jadwigi w Milanówku Inne
Płock Inne
Poczta Saska
Inne
„Pod Kopciuszkiem” i „Dziurka” Kawiarnie
Pomnik Fryderyka Chopina, Muzeum Łazienki Królewskie Inne
Poturzyn Dwory / Pałace / Zamki
Powązki Cmentarze
Poznań Inne
Resursa Kupiecka „Stara” Występy
Rogatki Wolskie Inne
Rościszewo Dwory / Pałace / Zamki
Salon Kickich Dwory / Pałace / Zamki
Sanniki Dwory / Pałace / Zamki
Skład instrumentów Buchholtza Inne
Ślizgawka Inne
Sochaczew Inne
Sokołowo Dwory / Pałace / Zamki
Strzyżew Dwory / Pałace / Zamki
Szafarnia Dwory / Pałace / Zamki
Sztycharnia księdza Izydora Józefa Cybulskiego i Antoniego Płacheckiego Edukacja
Teatr Narodowy Występy
Toruń Inne
Turzno Dwory / Pałace / Zamki
„U Brzezińskiej” Kawiarnie
Ugoszcz
Dwory / Pałace / Zamki
Waplewo Dwory / Pałace / Zamki
Warszawa Inne
Warszawskie Towarzystwo Dobroczynności Występy
„Wiejska Kawa” Kawiarnie
Wieliczka Inne
Wrocław Występy
Żelazowa Wola
Mieszkania
Żychlin Dwory / Pałace / Zamki