Ryga

Polytechnikum Riga powstała w 1862 jako pierwsza uczelnia techniczna na terenie carskiego imperium. Kształciła przyszłych agronomów, chemików, inżynierów, mechaników, architektów i handlowców, a zajęcia odbywały się w języku niemieckim. Przeciwni rusyfikacji Polacy chętnie wybierali więc Rygę, więc kształcili się na tutejszej politechnice również trzej wujowie Witolda Lutosławskiego: Wincenty, Marian i Jan, a młodszy Kazimierz chodził w tym mieście do szkoły średniej.

Witold znalazł się w Rydze w maju 1935 roku i pewnie nawet nie widział gmachu tej nieomal „rodzinnej” politechniki. Przyjechał z grupą studentów Konserwatorium Warszawskiego, zaproszonych na uroczystości zorganizowane przez Towarzystwo Zbliżenia Polsko-Łotewskiego. 4 maja w Sali Wielkiej miejscowego konserwatorium dali koncert, w czasie którego Lutosławski wykonał swoją najnowszą wówczas Sonatę fortepianową.

„Tak się złożyło, że w dniu, kiedy nasza grupka przyjechała do Rygi, w tamtejszym teatrze operowym odbywał się koncert kompozytorski Karola Szymanowskiego – wspominał po latach tę podróż. – Na ten koncert nie mogliśmy pójść, ponieważ musieliśmy po długiej i uciążliwej podróży ćwiczyć program koncertowy przed naszym występem. Niemniej byliśmy zaproszeni na przyjęcie do konsula polskiego w Rydze wydane na cześć Karola Szymanowskiego. Gdy Artur Taube, opiekun naszej grupy, przedstawił mnie Szymanowskiemu, usłyszałem słowa: »Ach, to Pan jest tym młodym człowiekiem, który z pamięci akompaniuje moją Aretuzę«… Cały pobyt w Rydze wspominam jako zdarzenie niezwykle miłe. Szymanowski był ogromnie serdeczny dla naszej małej grupy, przyszedł na nasz koncert, my chodziliśmy za nim po mieście i poszliśmy do radia ryskiego, gdzie nagrywał swoje utwory z Wacławem Niemczykiem i swoją siostrą Stanisławą.