Genewa

Ostatnia królowa Włoch Maria José, po miesięcznym panowaniu w maju 1946 roku, osiadła w Szwajcarii, gdzie oddawała się swoim hobby: sportowi i muzyce. Efektem tej drugiej pasji był między innymi konkurs kompozytorski, jaki ufundowała w Genewie. W październiku 1960 roku Witold Lutosławski przybył więc po raz pierwszy do Genewy, by uczestniczyć w pracach jury tego konkursu. Osiem lat później gościł u ekskrólowej w jej posiadłości w Merlinge pod Genewą.

Wkrótce w Genewie zabrzmiała jego muzyka, i to w wyjątkowych okolicznościach. Chcąc uczcić stulecie Międzynarodowego Czerwonego Krzyża, zwrócono się do czterech kompozytorów z propozycją napisania na tę okazję utworów. Dwóch twórców wybrano z Europy Zachodniej – Anglika Benjamina Brittena i Szwajcara Franka Martina, a dwóch z Europy Wschodniej – Rosjanina Dymitra Szostakowicza (który zamówienia nie przyjął) i Polaka Witolda Lutosławskiego. Utwór skomponowany na tę okazję przez Lutosławskiego kończył uroczysty koncert, jaki 1 września 1963 roku odbył się w Operze genewskiej. Zapowiedziany był tytułem wyrażającym ideały Czerwonego Krzyża: Per humanitatem ad pacem – „Przez humanitaryzm do pokoju”. Później kompozytor zmienił tytuł na bardziej muzyczny, nazywając ten niespełna czterominutowy utwór Postludium. Precyzję, z jaką potraktował w nim harmonię i rytm, przedstawić można za pomocą relacji arytmetycznych; pozwala to orzec, iż utwór skomponowany został z precyzją szwajcarskiego zegarka.

Wydarzeniem ważnym dla promocji muzyki Lutosławskiego w Szwajcarii była Diorama muzyki współczesnej zorganizowana w maju 1968 roku przez radio Szwajcarii Romańskiej. Głównym tematem programu była Polska. Koncerty odbywały się w kilku miastach, a wykonano na nich m.in. Pieśni do słów Iłłakowiczówny oraz Kwartet smyczkowy Lutosławskiego. On sam, jako gość Dioramy, wygłosił parę odczytów poświęconych swojej muzyce, mówiąc głównie o aleatoryzmie. Zadyrygował także II Symfonią, w której miał okazję pokazać, na czym w praktyce ów aleatoryzm polega. I to wtedy właśnie doszło do wspomnianego spotkania z królową Marie José.