Hagen

W 1962 roku Witolda Lutosławskiego zaprosił do Hagen szef miejscowej orkiestry Berthold Lehmann, wielki entuzjasta muzyki współczesnej. Gość wygłosić miał krótkie wprowadzenie przed wykonaniem Gier weneckich na koncercie dla studentów. Wkrótce Lehman zaproponował Lutosławskiemu skomponowanie utworu dla jego zespołu i efektem tego stało się Livre pour orchestre. Powstał utwór niezwykle charakterystyczny dla brzmienia muzyki Lutosławskiego, w którym mienią się różnorodne, delikatne barwy uzyskiwane dzięki rozmaitym połączeniom dźwięków harfy, fortepianu, celesty, wibrafonu, dzwonków i dzwonów rurowych. Wykonano go w listopadzie 1968 roku w ramach „Hagener Musiktage” – festiwalu powołanego do życia cztery lata wcześniej, a Miejską Orkiestrą Hagen dyrygował Berthold Lehmann, któremu dzieło zostało zadedykowane.