Grzegorz Fitelberg

Dyrygent, skrzypek, kompozytor, urodzony w 1879 roku w Dźwińsku (Łotwa), od 12 roku życia studiował w Instytucie Muzycznym w Warszawie grę na skrzypcach u Stanisława Barcewicza i kompozycję u Zygmunta Noskowskiego. W 1904 roku zadebiutował jako dyrygent, prowadząc prawykonanie swej I Symfonii. Z jego inicjatywy doszło do utworzenia Spółki Nakładowej Młodych Kompozytorów Polskich (Ludomir Różycki, Grzegorz Fitelberg, Władysław Lubomirski, Karol Szymanowski, Apolinary Szeluto, Mieczysław Karłowicz). Fitelberg przez całe życie był gorącym propagatorem muzyki polskiej, przede wszystkim - Szymanowskiego, którą wykonywał od Moskwy i Petersburga po Nowy Jork i Buenos Aires, wspierał także młodych kompozytorów u progu kariery.

W 1935 r. zreorganizował Orkiestrę Polskiego Radia w Warszawie, nadając jej światowy poziom, co potwierdziły złote medale, przyznane zespołowi i dyrygentowi dwa lata później na konkursie orkiestr w ramach Światowej Wystawy w Paryżu. Po wojennej tułacze Fitelberg powrócił do Polski, by w latach 1948-1953, aż do śmieci, kierować nowo utworzoną Wielką Orkiestrą Symfoniczną Polskiego Radia w Katowicach.

Witold Lutosławski napisał o nim: "Wobec młodej muzyki polskiej Fitelberg spełniał rolę prawdziwej instytucji propagandowej, bez której trudno byłoby twórcom w owym czasie rozwinąć swe talenty i zdobyć konieczne doświadczenie".

W rozmowie z Tadeuszem Kaczyńskim wyznał: "Marzeniem każdego wstępującego w życie kompozytora było, aby wykonaniem jego nowych utworów zajął się właśnie Fitelberg. [Mój] faktyczny debiut odbył się właśnie pod kierunkiem Fitelberga. Było to wykonanie Wariacji symfonicznych w Polskim Radio, a następnie na Festiwalu Wawelskim w 1939 roku."

Również kilka kolejnych utworów symfonicznych Witolda Lutosławskiego miało swe prawykonania pod batutą Grzegorza Fitelberga. Były to: I Symfonia w 1948 roku w Katowicach, Uwertura smyczkowa w 1949 roku w Pradze, Mała suita (wersja na ork. symf.) oraz Tryptyk śląski w 1951 roku w Warszawie.

Od czasu prawykonania I Symfonii, wysoko cenionej przez Fitelberga, datuje się bliższa znajomość między artystami.