Mścisław Rostropowicz

Mścisław Rostropowicz (1927–2007) – rosyjski wiolonczelista, jeden z największych mistrzów swego instrumentu, występował także jako pianista i dyrygent. Obrońca wolności słowa i swobód demokratycznych, szykanowany przez władze sowieckie po r. 1970 za wsparcie udzielone Aleksandrowi Sołżenicynowi, od 1974 r. przebywał na emigracji. W latach 1977-1994 kierował National Symphony Orchestra w Waszyngtonie. Z jego inspiracji powstało ponad 100 utworów, wśród nich dzieła czołowych twórców XX wieku.

Jemu zadedykował Witold Lutosławski swój Koncert wiolonczelowy. Kompozytor wspominał: „We wczesnych latach sześćdziesiątych, a może jeszcze dawniej, Rostropowicz namawiał mnie, żebym napisał dla niego utwór. Posunął się nawet do tego, że przyjechał do mnie. Powiedział, że zagra mi Suitę, którą napisał dla niego Britten, co może mnie zachęci do napisania koncertu wiolonczelowego”. Po wysłuchaniu nagrania Paroles tissées Rosjanin zawołał: „Chciałbym grać taką muzykę!”. Koncert wiolonczelowy powstał jednak o wiele później, po tym jak w 1968 r. kompozytor otrzymał zamówienie od Królewskiego Towarzystwa Filharmonicznego. Dzieło, dedykowane Rostropowiczowi, miało prawykonanie w Londynie 14 października 1970 r. Artysta wielokrotnie wykonywał Koncert, także pod batutą Lutosławskiego, nie otrzymał jednak zgody na zaplanowany wówczas występ w Warszawie.

Na zaproszenie Mścisława Rostropowicza w 1975 r. Witold Lutosławski skomponował Wariację Sacherowską, którą zadedykował Paulowi Sacherowi z okazji jego siedemdziesiątych urodzin. Natomiast na zamówienie Rostropowicza – dyrygenta powstała dedykowana mu Novelette. Jej prawykonanie odbyło się w 29 stycznia 1980 roku w Waszyngtonie, grała National Symphony Orchestra pod dyrekcją Mścisława Rostropowicza. (kt)